Mάθημα 21
Brenno duce
Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus Rοmanorum, everterunt urbem Romam
praeter Capitolium, pro quo immensam pecuniam acceperunt. Tum Camillus, qui diu
apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam,
absens dictator est factus; is Gallos iam abeuntes secutus est: quibus
interemptis aurum omne recepit. Quod illic appensum civitati nomen dedit: nam
Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est. Post hoc factum rediit in
exilium, unde tamen rogatus reversus est.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Όταν ήταν
αρχηγός ο Βρέννος, οι Γαλάτες (ή: οι Γαλάτες με αρχηγό το Βρέννο), αφού
κατατρόπωσαν τις λεγεώνες των Ρωμαίων (κοντά) στον ποταμό Αλλία, κατέστρεψαν
εντελώς την πόλη Ρώμη εκτός από το Καπιτώλιο, για το οποίο πήραν ως αντάλλαγμα
ένα τεράστιο χρηματικό ποσό. Τότε ο Κάμιλλος, ο οποίος είχε παραμείνει
εξόριστος για πολύ καιρό στην Αρδέα, εξαιτίας της λείας από τους Βηίους, η
οποία δεν είχε μοιραστεί ακριβοδίκαια, εκλέχτηκε δικτάτορας, αν και απουσίαζε˙
αυτός ακολούθησε τους Γαλάτες, ενώ (που) ήδη αποχωρούσαν: αφού τους
εξολόθρευσε, πήρε πίσω όλο το χρυσάφι. Επειδή αυτό ζυγίστηκε εκεί, έδωσε το
όνομά του στην πόλη: ονομάζεται δηλαδή Πίσαυρο, επειδή εκεί ζυγίστηκε το
χρυσάφι. Ύστερα από αυτή την πράξη (ο Κάμιλλος) επέστρεψε στην εξορία, από όπου
όμως γύρισε, αφού τον παρακάλεσαν.
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
1.
Brenno duce: ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη.
2.
deletis legionibus, quibus interemptis:
ιδιάζουσες αφαιρετικές απόλυτες (Ανάλυση: cum Galli legiones
delevissent, cum Camillus eos interemisset/ quos cum Camillus interemisset).
3.
diu: θετικός: diu, συγκριτικός: diutius, υπερθετικός:
diutissime
4.
factus est: ως ενεργητική φωνή του ρήματος fio χρησιμοποιείται
το ρήμα facio.
5.
abeuntes: μτχ. Ενεστ.: abiens γεν: abeuntis
γερούνδιο: abeundi, abeundo, abeundum, abeundo. (με τον ίδιο τρόπο σχηματίζονται οι αντίστοιχοι τύποι του redeo)
γερούνδιο: abeundi, abeundo, abeundum, abeundo. (με τον ίδιο τρόπο σχηματίζονται οι αντίστοιχοι τύποι του redeo)
6.
civitas: η γενική πληθυντικού είναι civitatum και civitatium.
7.
reversus est: στο συγκεκριμένο κείμενο είναι αποθετικό.
8.
dico: προστακτική dic.
9.
unde: αναφορικό επίρρημα˙ γι’ αυτό και η τελευταία πρόταση
του κειμένου unde ... reversus est, είναι δευτερεύουσα αναφορική.
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ
Brenno: αφαιρετική ενικού, αρσενικό, β' κλίση, του
ουσιαστικού Brennus -i = Βρέννος → ως κύριο όνομα δε διαθέτει
πληθυντικό
duce: αφαιρετική ενικού, αρσενικό, γ' κλίση, του
ουσιαστικού dux -cis = αρχηγός, στρατηγός
Galli: ονομαστική πληθυντικού, αρσενικό, β' κλίση, του
ουσιαστικού Gallus -i = ο Γαλάτης
apud: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = κοντά, σε
Αlliam: αιτιατική ενικού, αρσενικό, α' κλίση, του
ουσιαστικού Allia -ae = Αλλίας → ως κύριο όνομα δε διαθέτει
πληθυντικό
flumen: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, γ' κλίση, του
ουσιαστικού flumen -inis = ποταμός
deletis: αφαιρετική πληθυντικού, θηλυκό της μετοχής παθητικού
παρακειμένου του ρήματος deleo, delevi, deletum, delēre 2 = καταστρέφω
legionibus: αφαιρετική πληθυντικού, θηλυκό, γ' κλίση, του
ουσιαστικού legio -onis = λεγεώνα
Romanorum: γενική πληθυντικού, αρσενικό, β' κλίση, του
ουσιαστικού Romanus -i = Ρωμαίος
everterunt: γ' πληθυντικό οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του
ρήματος everto, everti, eversum, evertĕre 3 = καταστρέφω ολοκληρωτικά
urbem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ' κλίση, του ουσιαστικού urbs
-is = πόλη
Romam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α' κλίση, του ουσιαστικού Roma -ae = Ρώμη → ως κύριο όνομα δε διαθέτει πληθυντικό praeter: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = εκτός από
Romam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α' κλίση, του ουσιαστικού Roma -ae = Ρώμη → ως κύριο όνομα δε διαθέτει πληθυντικό praeter: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = εκτός από
Capitolium: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, β' κλίση, του
ουσιαστικού Capitolium -ii/i = Καπιτώλιο → ως κύριο όνομα δε διαθέτει
πληθυντικό
pro: πρόθεση που συντάσσεται με αφαιρετική = αντί
quo: αφαιρετική ενικού, ουδετέρου γένους, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο
immensam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, β' κλίση, του επιθέτου immensus, -a, -um = τεράστιος. → Το επίθετο δεν διαθέτει παραθετικά ως απόλυτη έννοια. Απαντάται σπανιότατα ο τύπος immensissimae, σύμφωνα με το λεξικό της Οξφόρδης.
pecuniam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α' κλίση, του ουσιαστικού pecunia -ae = χρήματα, αμοιβή → δε διαθέτει πληθυντικό (singulare tantum)
acceperunt: γ' πληθυντικό ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος accipio, accepi, acceptum, accipĕre 3* = δέχομαι
tum: χρονικό επίρρημα = τότε
Camillus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β' κλίση, του ουσιαστικού Camillus -i = Κάμιλλος → ως κύριο όνομα δε διαθέτει πληθυντικό
qui: ονομαστική ενικού, αρσενικό, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο
diu: χρονικό επίρρημα = για πολύ καιρό, για πολύ χρόνο, ήδη → Παραθετικά: diutius, diutissime
Ardeam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α' κλίση, του ουσιαστικού Αrdea -ae = Αρδέα → ως κύριο όνομα δε διαθέτει πληθυντικό
in: πρόθεση που συντάσσεται με αφαιρετική = σε
exilio: αφαιρετική ενικού, oυδέτερο, β' κλίση, του ουσιαστικού exilium -ii/i = εξορία
fuerat: γ' ενικό οριστικής υπερσυντελίκου του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι, υπάρχω
propter: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = εξαιτίας
praedam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α' κλίση, του ουσιαστικού praeda -ae = λεία
Veientanam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, β' κλίση, του επιθέτου Veientanus, -a, -um = από τους Βηίους, ο σχετικός με τους Βηίους → δεν σχηματίζει παραθετικά
non: αρνητικό μόριο = δεν
aequo: αφαιρετική ενικού, ουδέτερο, β' κλίση, του επιθέτου aequus, -a, -um, = ίσος, δίκαιος → Παραθετικά: aequior, -ior, -ius, aequissimus/-a/-um)
iure: αφαιρετική ενικού, ουδέτερο, γ' κλίση, του ουσιαστικού ius -iuris = δίκαιο
divisam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, της μετοχής παθητικού παρακειμένου του ρήματος divido, divisi, divisum, dividĕre 3 = μοιράζω
absens: ονομαστική ενικού, αρσενικό της μετοχής ενεστώτα του ρήματος absum, afui, -, abesse = είμαι απών, απουσιάζω
dictator: ονομαστική ενικού, αρσενικό, γ' κλίση, του ουσιαστικού dictator -oris = δικτάτορας
est factus: γ' ενικό, οριστικής παρακειμένου του ρήματος fio, factus sum, fieri = γίνομαι. Αποτελεί το παθητικό του facio, feci, factum, facĕre 3*
is: ονομαστική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
Gallos: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικό, β' κλίση, του ουσιαστικού Gallus -i = ο Γαλάτης
iam: χρονικό επίρρημα = ήδη, πια
abeuntes: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικό, της μετοχής ενεστώτα του ρήματος abeo, abi(v)i, abitum, abire = φεύγω
secutus est: γ' ενικό οριστικής παρακειμένου του ρήματος sequor, secutus sum, sequi αποθετικό 3 = ακολουθώ
quibus: αφαιρετική πληθυντικού, αρσενικό, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο
interemptis: αφαιρετική πληθυντικού, αρσενικό, της μετοχής παθητικού παρακειμένου του ρήματος interimo, interemi, interemptum, interimĕre 3 = σκοτώνω, εξολοθρεύω
aurum: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, β' κλίση, του ουσιαστικού aurum -i = χρυσάφι → δε διαθέτει πληθυντικό (singulare tantum)
omne: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, γ' κλίση, του επιθέτου οmnis, -is, -e, = όλος, -η, -ο → δεν σχηματίζει παραθετικά
recepit: γ' ενικό, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος recipio, recepi, receptum, recipĕre 3* = παίρνω πίσω, επανακτώ
quod: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο
illic: τοπικό επίρρημα = εκεί
appensum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, της μετοχής παθητικού παρακειμένου του ρήματος appendo, appendi, appensum, appendĕre 3 = ζυγίζω
civitati: δοτική ενικού, θηλυκό, γ' κλίση, του ουσιαστικού civitas -atis = πολιτεία → γενική πληθυντικού: civitatum/ civitatium
nomen: αιτιατική ενικού, oυδέτερο, γ' κλίση, του ουσιαστικού nomen -inis = όνομα
dedit: γ' ενικό, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος do, dedi, datum, dare 1 = δίνω (τα σύνθετα του do με μονοσύλλαβη πρόθεση είναι 3ης συζυγίας, πχ. perdo, perdidi, perditum, perdĕre 3)
nam: αιτιολογικός σύνδεσμος = γιατί, δηλαδή
Pisaurum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, β' κλίση, του ουσιαστικού Pisaurum -i = Πίσαυρο → ως κύριο όνομα δεν έχει πληθυντικό
dicitur: γ' ενικό, οριστικής παθητικού ενεστώτα του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέγω → β' ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic
quod: αιτιολογικός σύνδεσμος = επειδή
pensatum est: γ' ενικό οριστικής παθητικού παρακειμένου του ρήματος penso, pensavi, pensatum, pensāre 1 = ζυγίζω
post: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = μετά
factum: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, β' κλίση, του ουσιαστικού factum -i = πράξη
hoc: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό
rediit: γ' ενικό, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος redeo, redii, reditum, redire = επιστρέφω
in: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = σε
exilium: αιτιατική ενικού, oυδέτερο, β' κλίση, του ουσιαστικού exilium -ii/i = εξορία
unde : τοπικό αναφορικό επίρρημα = απ' όπου
tamen: αντιθετικός σύνδεσμος = όμως
rogatus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, της μετοχής παθητικού παρακειμένου του ρήματος rogo, rogavi, rogatum, rogāre 1 = παρακαλώ, ζητώ
reversus est: γ' ενικό, οριστικής παρακειμένου του ρήματος revertor, reversus sum, reverti αποθετικό 3 ή revertor, reverti, reverti ημιαποθετικό 3 = επιστρέφω → στο κείμενό μας ο τύπος ανήκει στο αποθετικό
pro: πρόθεση που συντάσσεται με αφαιρετική = αντί
quo: αφαιρετική ενικού, ουδετέρου γένους, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο
immensam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, β' κλίση, του επιθέτου immensus, -a, -um = τεράστιος. → Το επίθετο δεν διαθέτει παραθετικά ως απόλυτη έννοια. Απαντάται σπανιότατα ο τύπος immensissimae, σύμφωνα με το λεξικό της Οξφόρδης.
pecuniam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α' κλίση, του ουσιαστικού pecunia -ae = χρήματα, αμοιβή → δε διαθέτει πληθυντικό (singulare tantum)
acceperunt: γ' πληθυντικό ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος accipio, accepi, acceptum, accipĕre 3* = δέχομαι
tum: χρονικό επίρρημα = τότε
Camillus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β' κλίση, του ουσιαστικού Camillus -i = Κάμιλλος → ως κύριο όνομα δε διαθέτει πληθυντικό
qui: ονομαστική ενικού, αρσενικό, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, η οποία, το οποίο
diu: χρονικό επίρρημα = για πολύ καιρό, για πολύ χρόνο, ήδη → Παραθετικά: diutius, diutissime
Ardeam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α' κλίση, του ουσιαστικού Αrdea -ae = Αρδέα → ως κύριο όνομα δε διαθέτει πληθυντικό
in: πρόθεση που συντάσσεται με αφαιρετική = σε
exilio: αφαιρετική ενικού, oυδέτερο, β' κλίση, του ουσιαστικού exilium -ii/i = εξορία
fuerat: γ' ενικό οριστικής υπερσυντελίκου του ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι, υπάρχω
propter: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = εξαιτίας
praedam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α' κλίση, του ουσιαστικού praeda -ae = λεία
Veientanam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, β' κλίση, του επιθέτου Veientanus, -a, -um = από τους Βηίους, ο σχετικός με τους Βηίους → δεν σχηματίζει παραθετικά
non: αρνητικό μόριο = δεν
aequo: αφαιρετική ενικού, ουδέτερο, β' κλίση, του επιθέτου aequus, -a, -um, = ίσος, δίκαιος → Παραθετικά: aequior, -ior, -ius, aequissimus/-a/-um)
iure: αφαιρετική ενικού, ουδέτερο, γ' κλίση, του ουσιαστικού ius -iuris = δίκαιο
divisam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, της μετοχής παθητικού παρακειμένου του ρήματος divido, divisi, divisum, dividĕre 3 = μοιράζω
absens: ονομαστική ενικού, αρσενικό της μετοχής ενεστώτα του ρήματος absum, afui, -, abesse = είμαι απών, απουσιάζω
dictator: ονομαστική ενικού, αρσενικό, γ' κλίση, του ουσιαστικού dictator -oris = δικτάτορας
est factus: γ' ενικό, οριστικής παρακειμένου του ρήματος fio, factus sum, fieri = γίνομαι. Αποτελεί το παθητικό του facio, feci, factum, facĕre 3*
is: ονομαστική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό
Gallos: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικό, β' κλίση, του ουσιαστικού Gallus -i = ο Γαλάτης
iam: χρονικό επίρρημα = ήδη, πια
abeuntes: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικό, της μετοχής ενεστώτα του ρήματος abeo, abi(v)i, abitum, abire = φεύγω
secutus est: γ' ενικό οριστικής παρακειμένου του ρήματος sequor, secutus sum, sequi αποθετικό 3 = ακολουθώ
quibus: αφαιρετική πληθυντικού, αρσενικό, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο
interemptis: αφαιρετική πληθυντικού, αρσενικό, της μετοχής παθητικού παρακειμένου του ρήματος interimo, interemi, interemptum, interimĕre 3 = σκοτώνω, εξολοθρεύω
aurum: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, β' κλίση, του ουσιαστικού aurum -i = χρυσάφι → δε διαθέτει πληθυντικό (singulare tantum)
omne: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, γ' κλίση, του επιθέτου οmnis, -is, -e, = όλος, -η, -ο → δεν σχηματίζει παραθετικά
recepit: γ' ενικό, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος recipio, recepi, receptum, recipĕre 3* = παίρνω πίσω, επανακτώ
quod: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο
illic: τοπικό επίρρημα = εκεί
appensum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, της μετοχής παθητικού παρακειμένου του ρήματος appendo, appendi, appensum, appendĕre 3 = ζυγίζω
civitati: δοτική ενικού, θηλυκό, γ' κλίση, του ουσιαστικού civitas -atis = πολιτεία → γενική πληθυντικού: civitatum/ civitatium
nomen: αιτιατική ενικού, oυδέτερο, γ' κλίση, του ουσιαστικού nomen -inis = όνομα
dedit: γ' ενικό, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος do, dedi, datum, dare 1 = δίνω (τα σύνθετα του do με μονοσύλλαβη πρόθεση είναι 3ης συζυγίας, πχ. perdo, perdidi, perditum, perdĕre 3)
nam: αιτιολογικός σύνδεσμος = γιατί, δηλαδή
Pisaurum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, β' κλίση, του ουσιαστικού Pisaurum -i = Πίσαυρο → ως κύριο όνομα δεν έχει πληθυντικό
dicitur: γ' ενικό, οριστικής παθητικού ενεστώτα του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέγω → β' ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic
quod: αιτιολογικός σύνδεσμος = επειδή
pensatum est: γ' ενικό οριστικής παθητικού παρακειμένου του ρήματος penso, pensavi, pensatum, pensāre 1 = ζυγίζω
post: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = μετά
factum: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, β' κλίση, του ουσιαστικού factum -i = πράξη
hoc: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό
rediit: γ' ενικό, οριστικής ενεργητικού παρακειμένου του ρήματος redeo, redii, reditum, redire = επιστρέφω
in: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = σε
exilium: αιτιατική ενικού, oυδέτερο, β' κλίση, του ουσιαστικού exilium -ii/i = εξορία
unde : τοπικό αναφορικό επίρρημα = απ' όπου
tamen: αντιθετικός σύνδεσμος = όμως
rogatus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, της μετοχής παθητικού παρακειμένου του ρήματος rogo, rogavi, rogatum, rogāre 1 = παρακαλώ, ζητώ
reversus est: γ' ενικό, οριστικής παρακειμένου του ρήματος revertor, reversus sum, reverti αποθετικό 3 ή revertor, reverti, reverti ημιαποθετικό 3 = επιστρέφω → στο κείμενό μας ο τύπος ανήκει στο αποθετικό
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ
TΑΞΙΝΟΜΗΜΕΝΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
|
A΄ κλίση
|
|
Αllia -ae:
αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
Roma -ae: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό) pecunia –ae: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό) Ardea -ae: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό) praeda -ae: θηλυκό |
|
Β΄ κλίση
|
|
Βrennus
–i: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
Gallus –i:
αρσενικό
Romanus
–i: αρσενικό
factum –i:
ουδέτερο
exilium
-ii/-i: ουδέτερο
Capitolium
–ii/-i: ουδέτερο (δεν έχει πληθυντικό)
Camillus
–i: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
Pisaurum
–i: ουδέτερο (δεν έχει πληθυντικό)
aurum -i:
ουδέτερο (δεν έχει πληθυντικό)
|
|
Γ΄ κλίση
|
|
dux –cis:
αρσενικό
flumen
–inis: ουδέτερο
legio
–onis: θηλυκό
urbs –is:
θηλυκό
ius, γεν.
iuris: ουδέτερο
dictator
–oris: αρσενικό
civitas
–atis: θηλυκό (γενική πληθυντικού: civitatum και civitatium)
nomen
–inis: ουδέτερο
|
ΕΠΙΘΕΤΑ
|
Β΄ κλίση
|
|
immensus,
-a, -um
Veientanus,
-a, -um → δε σχηματίζει παραθετικά
aequus,
-a, -um (Συγκριτικός: aequior - aequior - aequius, Υπερθετικός: aequissimus,
-a, -um)
|
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
|
qui, quae,
quod (αναφορική)
is, ea, id (οριστική)
hic, haec,
hoc (δεικτική)
|
ΡΗΜΑΤΑ
|
1η Συζυγία
|
|
do, dedi,
datum, dare
penso, pensavi, pensatum, pensāre rogo, rogavi, rogatum, rogāre |
|
2η Συζυγία
|
|
deleo,
delevi, deletum, delēre
|
|
3η Συζυγία
|
|
everto,
everti, eversum, evertĕre
accipio,
accepi, acceptum, accipĕre 3* (ανήκει στα 15 της γ΄συζυγίας σε –io)
divido,
divisi, divisum, dividĕre
sequor,
secutus sum, secutum, sequi (αποθ.)
interimo,
interemi, interemptum, interimĕre
recipio,
recepi, receptum, recipĕre 3* (ανήκει στα 15 της γ΄συζυγίας σε –io)
appendo,
appendi, appensum, appendĕre
dico,
dixi, dictum, dicĕre (β' ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic)
revertor,
reversus sum, reverti (αποθ.) και revertor, reverti, reverti (ηµιαποθ.) →
(στο κείµενο
είναι
αποθετικό)
|
ΑΝΩΜΑΛΑ ΡΗΜΑΤΑ
|
sum, fui,
-, esse
absum, afui, -, abesse fio, factus sum, fiĕri abeo, abi(v)i, abitum, abīre redeo, redii, reditum, redīre |
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
|
tum
diu (Συγκριτικός: diutius, Υπερθετικός: diutissime) tam unde |
ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
|
tapud (+
αιτιατική)
praeter (+ αιτιατική) pro (+ αφαιρετική) |
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
|
quod
(υποτακτικός - αιτιολογικός)
tamen (αντιθετικός) |
ΜΑΘΗΜΑ 21: ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
|
1.Brenno
duce Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem
Romam praeter Capitolium: κύρια πρόταση κρίσης.
|
|
everterunt: ρήμα
Galli: υποκείμενο ρήματος
urbem: αντικείμενο ρήματος
Romam: επεξήγηση στο urbem
praeter
Capitolium:
εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της εξαίρεσης στο ρήμα everterunt
Βrenno
duce: ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη που
δηλώνει χρόνο. Tο Brenno λειτουργεί ως υποκείμενο και το duce
ως κατηγορηματικός προσδιορισμός που δηλώνει αξίωμα, στο υποκείμενο.
Ανάλυση: cum Brennus dux esset ή cum Brennus dux erat.
deletis: επιρρηματική χρονική μετοχή, ιδιάζουσα αφαιρετική
απόλυτη, δηλώνει το προτερόχρονο.
Ανάλυση: cum Galli legiones delevissent ή postquam/ ubi/ ut
Galli legiones deleverunt.
legionibus: υποκείμενο της μετοχής deletis
Romanorum: γενική κτητική στο legiones
apud
Alliam:
εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο
(πλησίον)
στη μετοχή deletis.
flumen: παράθεση στο Alliam.
|
|
2. pro quo
immensam pecuniam acceperunt:
δευτερεύουσα αναφορική πρόταση κρίσης, προσδιοριστική στο Capitolium.
|
|
Eισάγεται
με την αναφορική αντωνυμία quo (εμπρόθετη εισαγωγή) και εκφέρεται με
οριστική, γιατί δηλώνει πραγματικό γεγονός.
acceperunt: ρήμα
(Galli):
υποκείμενο
pecuniam: αντικείμενο
immensam: επιθετικός προσδιορισμός στο pecuniam
pro quo: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει
αντάλλαγμα στο acceperunt.
|
|
3. Tum
Camillus absens dictator est factus: κύρια
πρόταση κρίσης.
|
|
est factus: ρήμα
Camillus: υποκείμενο ρήματος
dictator: κατηγορούμενο στο Camillus
absens: επιρρηματική εναντιωματική μετοχή συνημμένη στο
υποκείμενο του ρήματος.
Δηλώνει το
σύγχρονο.
Ανάλυση: etsi aberat
tum: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο factus
est
|
|
4. qui diu
apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure
divisam:
δευτερεύουσα αναφορική πρόταση κρίσης, προσδιοριστική στο Camillus. Εισάγεται
με την αναφορική αντωνυμία qui και εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει
πραγματικό γεγονός.
|
|
fuerat: ρήμα
qui: υποκείμενο
in exilio: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει
κατάσταση στο fuerat
diu: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο fuerat
apud
Ardeam:
εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο
(πλησίον)
στο fuerat
propter
praedam:
εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει εξωτερικό
αναγκαστικό
αίτιο στο fuerat
Veientanam: επιθετικός προσδιορισμός στο praedam
divisam: επιθετική μετοχή, ως επιθετικός προσδιορισμός στο
praedam, δηλώνει το προτερόχρονο.
Ανάλυση: quae non aequo iure divisa est ή divisa erat
iure: αφαιρετική του τρόπου στο divisam
aequo: επιθετικός προσδιορισμός στο iure.
|
|
5. is
Gallos iam abeuntes secutus est: κύρια
πρόταση κρίσης
|
|
secutus
est: ρήμα
is: υποκείμενο ρήματος
Gallos: αντικείμενο
abeuntes: επιρρηματική χρονική μετοχή, που εκφράζει το
σύγχρονο, συνημμένη στο Gallοs.
Ανάλυση: cum abirent ή dum abeunt
iam: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο
abeuntes.
|
|
6. quibus
interemptis aurum omne recepit: κύρια
πρόταση κρίσης
|
|
Σημείωση
(Η αντωνυμία quibus βρίσκεται μετά από ισχυρό σημείο στίξης και εφόσον δεν υπάρχει άλλη κύρια πρόταση στην περίοδο εισάγει κύρια πρόταση και ισοδυναμεί με δεικτική αντωνυμία: eis)
recepit: ρήμα
Camillus: υποκείμενο ρήματος
αurum: αντικείμενο ρήματος
οmne: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο aurum
interemptis: ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτη, επιρρηματική χρονική
μετοχή, που εκφράζει το προτερόχρονο.
Ανάλυση: cum Camillus eos interemisset/ quos cum Camillus
interemisset ή postquam/ ubi/ ut Camillus eos interemit/ quos postquam/ ubi/
ut Camillus interemit.
quibus: υποκείμενο της μετοχής interemptis. |
|
8. Quod
illic appensum civitati nomen dedit: κύρια
πρόταση κρίσης
|
|
Σημείωση
(Η αντωνυμία quod μετά από ισχυρό σημείο στίξης και εφόσον δεν υπάρχει άλλη κύρια πρόταση στην περίοδο εισάγει κύρια πρόταση και ισοδυναμεί με δεικτική αντωνυμία: id)
dedit: ρήμα
quod : υποκείμενο ρήματος
nomen: άμεσο αντικείμενο ρήματος
civitati: έμμεσο αντικείμενο ρήματος
appensum: επιρρηματική αιτιολογική μετοχή στο ρήμα dedit,
συνημμένη στο quod, δηλώνει το προτερόχρονο.
Ανάλυση: quod id illic appensum est ή appensum erat
(αντικειμενική αιτιολογία)
illic: επιρρηματικός προσδιορισμός στάσης σε τόπο στο
appensum
|
|
9.nam
Pisaurum dicitur: κύρια
πρόταση κρίσης
|
|
dicitur: ρήμα
civitas: εννοούμενο υποκείμενο
Pisaurum: κατηγορούμενο του υποκειμένου civitas
|
|
10. quod
illic aurum pensatum est:
δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός
της αιτίας στο ρήμα της κύριας πρότασης (dicitur). Εισάγεται με τον
αιτιολογικό σύνδεσμο quod και εκφέρεται με οριστική, γιατί εκφράζει
αντικειμενική αιτιολογία.
|
|
pensatum
est: ρήμα
aurum: υποκείμενο
illic: επιρρηματικός προσδιορισμός της στάσης σε τόπο στο
ρήμα pensatum est
|
|
11. Post
hoc factum rediit in exilium: κύρια
πρόταση κρίσης
|
|
rediit: ρήμα
(Camillus):
υποκείμενο
in exilium: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της
κατάστασης στο ρήμα rediit
post factum: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα rediit hoc: επιθετικός προσδιορισμός στο factum |
|
12.unde
tamen rogatus reversus est:
δευτερεύουσα αναφορική πρόταση κρίσης, προσδιοριστική στο in exilium.
Εισάγεται με το αναφορικό επίρρημα unde και εκφέρεται με οριστική, για να
δηλώσει πραγματικό γεγονός.
|
|
reversus
est: ρήμα
(Camillus):
υποκείμενο
rogatus: επιρρηματική χρονική (ή αιτιολογική) μετοχή στο
ρήμα, συνημμένη στο Camillus,
δηλώνει το
προτερόχρονο.
Ανάλυση: cum rogatus esset ή postquam/ ubi/ ut rogatus est/
rogatus erat ή quod (αιτιολογικός) rogatus est/ rogatus erat
unde: επιρρηματικός προσδιορισμός της από τόπου κίνησης
στο ρήμα reversus est.
|
* Υπενθύμιση: Όπως και στα αρχαία
ελληνικά, έτσι και στα λατινικά πρέπει να μαθαίνουμε τους αρχικούς χρόνους των
ρημάτων, διότι με βάση αυτούς σχηματίζονται οι χρόνοι και οι τύποι του ρήματος.
Συγκεκριμένα:
Μαθαίνοντας
τον ενεστώτα και το απαρέμφατο ενεστώτα μπορούμε να αναγνωρίσουμε τη συζυγία
του ρήματος και να σχηματίσουμε την οριστική και την υποτακτική ενεστώτα,
παρατατικού και μέλλοντα ενεργητικής και παθητικής φωνής, αλλά και την
προστακτική ενεστώτα και μέλλοντα ενεργητικής και παθητικής φωνής.
Μαθαίνοντας
τον παρακείμενο μπορούμε να σχηματίσουμε την οριστική και την υποτακτική
παρακειμένου, υπερσυντελίκου και συντελεσμένου μέλλοντα ενεργητικής φωνής.
Μαθαίνοντας
το σουπίνο μπορούμε να σχηματίσουμε όλους τους περιφραστικούς τύπους (οριστική
και υποτακτική παρακειμένου, υπερσυντελίκου και συντελεσμένου μέλλοντα
παθητικής φωνής), τα απαρέμφατα παθητικής φωνής, τις μετοχές μέλλοντα και
παρακειμένου.
Ιδιαίτερη
προσοχή απαιτείται στα αποθετικά ρήματα, που ενώ είναι παθητικής φωνής έχουν
ενεργητική σημασία, και στα ημιαποθετικά που συνδυάζουν την ενεργητική με την
παθητική φωνή.
Ασκήσεις
1. Να κλιθούν τα ουσιαστικά: praedam, Galli, duce, iure, civitati, exilio.
Ενικός Αριθμός
|
Ονομαστική
|
|
|
|
|
|
|
|
Γενική
|
|
|
|
|
|
|
|
Δοτική
|
|
|
|
|
|
|
|
Αιτιατική
|
|
|
|
|
|
|
|
Κλητική
|
|
|
|
|
|
|
|
Αφαιρετική
|
|
|
|
|
|
|
Πληθυντικός
Αριθμός
|
Ονομαστική
|
|
|
|
|
|
|
|
Γενική
|
|
|
|
|
|
|
|
Δοτική
|
|
|
|
|
|
|
|
Αιτιατική
|
|
|
|
|
|
|
|
Κλητική
|
|
|
|
|
|
|
|
Αφαιρετική
|
|
|
|
|
|
|
2.
Να κλιθούν οι ακόλουθοι τύποι: deletis, immensam, absens, rogatus, quo, is.
Ενικός Αριθμός
|
Ονομαστική
|
|
|
|
|
|
|
|
Γενική
|
|
|
|
|
|
|
|
Δοτική
|
|
|
|
|
|
|
|
Αιτιατική
|
|
|
|
|
|
|
|
Κλητική
|
|
|
|
|
|
|
|
Αφαιρετική
|
|
|
|
|
|
|
Πληθυντικός
Αριθμός
|
Ονομαστική
|
|
|
|
|
|
|
|
Γενική
|
|
|
|
|
|
|
|
Δοτική
|
|
|
|
|
|
|
|
Αιτιατική
|
|
|
|
|
|
|
|
Κλητική
|
|
|
|
|
|
|
|
Αφαιρετική
|
|
|
|
|
|
|
3.
Να αντικατασταθούν χρονικά οι τύποι: everterunt,
acceperunt, secutus est, dedit, rediit.
|
Ενεστώτας
|
|
|
|
|
|
|
|
Παρατατικός
|
|
|
|
|
|
|
|
Μέλλοντας
|
|
|
|
|
|
|
|
Παρακείμενο
|
|
|
|
|
|
|
|
Υπερσυντέλικος
|
|
|
|
|
|
|
|
Συν. Μέλλοντας
|
|
|
|
|
|
|
4.
deletis: να κλιθεί η
οριστική ενεργητικής φωνής όλων των χρόνων.
|
Ενεστώτας
|
Παρατατικός
|
Μέλλοντας
|
Παρακείμενος
|
Υπερ/κος
|
Συν. Μελλ.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου