ΜΑΘΗΜΑ 40
ΑΚΛΟΝΗΤΗ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΙΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΑΤΟΡΑ
Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ut C.
Marius quam celerrime hostis iudicaretur. Cuius voluntati nemo obviam ire
audebat; solus Quintus Mucius Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam
dicere noluit. Quin etiam cum Sulla minitans ei instaret, dixit is Sullae:
«Licet mihi ostendas agmina militum, quibus curiam circumsedisti; licet mortem
miniteris, numquam tamen ego hostem iudicabo Marium. Etsi senex et corpore infirmo
sum, semper tamen meminero urbem Romam et Italiam a Mario conservatam esse.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Ο Σύλλας, αφού κατέλαβε την πόλη (Ρώμη), είχε συγκαλέσει ένοπλος τη Σύγκλητο, για να κηρυχθεί ο Γ. Μάριος όσο το δυνατόν γρηγορότερα εχθρός (του κράτους). Στη θέλησή του κανείς δεν τολμούσε να πάει αντίθετα˙ μόνος ο Κόιντος Μούκιος Σκαιόλας, ο οιωνοσκόπος, όταν του ζητήθηκε η γνώμη γι’ αυτό το θέμα, αρνήθηκε να πει επίσημα τη γνώμη του (να ψηφίσει). Κι επιπλέον, όταν ο Σύλλας τον πίεζε απειλώντας (τον), αυτός είπε στον Σύλλα: "Ακόμη κι αν μου δείξεις τα αγήματα των στρατιωτών, με τα οποία έχεις περικυκλώσει το Βουλευτήριο˙ ακόμη κι αν με απειλήσεις με θάνατο, ποτέ όμως εγώ δεν θα κηρύξω τον Μάριο εχθρό (του κράτους). Αν και είμαι γέρος και με αδύναμο σώμα, πάντοτε εν τούτοις θα θυμάμαι ότι η πόλη Ρώμη και η Ιταλία σώθηκαν από τον Μάριο".
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
1. armatus: επιρρηματικό κατηγορούμενο στο
Υποκείμενο του ρήματος
2. hostis: κατηγορούμενο [iudico + αιτιατική
(Α) + αιτιατική (Κατηγ)]
3. quam celerrime: quam + υπερθ. επιρ. [πρβλ. ως +
υπερθετικός επιρρήματος, ὡς τάχιστα] για δήλωση επίτασης
4. augur: παράθεση στο Υποκείμενο του ρήματος
5. corpore: αφαιρετική κατηγορηματική της
ιδιότητας
6. occupata urbe: ιδιάζουσα αφαιρ. απόλυτη χρονική
μετοχή. Αναλύεται σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση: cum Sulla urbem occupavisset
ή ubi Sulla urbem occupavit
7. obviam eo: αντιτίθεμαι [πρβλ. ἐμποδὼν εἰμὶ]
8. ut…iudicaretur: δευτ. τελ. πρόταση
9. meminero: συντελ. μέλλοντας του ελλειπτικού
ρήματος memini (προστακτική ενεστώτα memento - mementote)
10. etiamsi (etiam + si = ακόμη κι αν): παραχωρητικός σύνδεσμος, ακολουθεί
τη σύνταξη του si, αν και συντάσσεται συχνότερα με υποτακτική παρά με οριστική
11. insto, institi, - , instāre: Μετοχή Μέλλοντα: instaturus, -a,
-um
12. senex, senis (ουσιαστικό =γέρος): γενική πληθυντικού senum (ως
επίθετο σχηματίζει παραθετικά στον συγκριτικό βαθμό: senior -ior -ius και
σημαίνει γηραιός)
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ
Sulla: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Sulla
-ae, α΄ κλίση, αρσενικό = ο Σύλλας (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει
πληθυντικό).
οccupata: αφαιρετική ενικού θηλυκού γένους της μετοχής παθητικού παρακειμένου του ρήματος occupo, occupavi, occupatum, occupāre 1 = καταλαμβάνω.
urbe: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού urbs, urbis, γ΄ κλίση, θηλυκό = η πόλη.
senatum: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού senatus -us, δ΄ κλίση, αρσενικό = η Σύγκλητος. Δοτική ενικού senatu και senatui (ως περιληπτικό όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
armatus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της μετοχής παθητικού παρακειμένου armatus, –a, –um, (από το ρήμα armo, 1) λειτουργεί ως επίθετο = ένοπλος, -η, -o.(Έχει μόνον υπερθετικό βαθμό: armatissimus, -a, -um, ο οποίος συναντάται σπάνια).
coegerat: γ΄ενικό οριστικής υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής του ρήματος cogo, coegi, coactum, cogĕre 3 = συγκαλώ.
ut: εδώ τελικός σύνδεσμος = για να.
C. Marius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού C. (:Gaius) Marius –ii(i), β΄ κλίση, αρσενικό = Γάιος Μάριος (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
quam: επίρρημα, επιτείνει την έννοια του υπερθετικού = όσο το δυνατόν.
celerrime: επίρρημα υπερθετικού βαθμού = πάρα πολύ γρήγορα, του επιθέτου γ΄ κλίσης celer, celeris, celere (οι άλλοι βαθμοί του επιρρήματος: θετικός: celeriter, συγκριτικός: celerius).
hostis: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού hostis –is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
iudicaretur: γ΄ενικό υποτακτικής παρατατικού παθητικής φωνής του ρήματος iudico, iudicavi, iudicatum, iudicāre 1 = κηρύσσω, κρίνω.
cuius: γενική ενικού αρσενικού γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο.
voluntati: δοτική ενικού του ουσιαστικού voluntas -atis, γ΄ κλίση, θηλυκό = θέληση.
nemo: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της αόριστης ουσιαστικής αντωνυμίας nemo, nihil = κανένας, τίποτε.
οbviam: τροπικό επίρρημα = αντίθετα.
ire: απαρέμφατο ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος eo, i(v)i, itum, īre = πηγαίνω [obviam eo + δοτική (voluntati) = αντιτίθεμαι, πηγαίνω αντίθετα (στη θέληση) κάποιου].
audebat: γ΄ενικό οριστικής παρατατικού του ρήματος audeo, ausus sum, audēre 2 ημιαποθετικό = τολμώ.
solus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους του αντωνυμικού επιθέτου solus, -a, -um = μόνος, -η, -ο. (γεν. solius, δοτ. soli)
Quintus: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Quintus -i, β΄ κλίση, αρσενικό = ο Κόιντος (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
Mucius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Mucius –ii(i), β΄ κλίση, αρσενικό = ο Moύκιος (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
Scaevola: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Scaevola -ae, α΄ κλίση, αρσενικό = ο Σκαιόλας (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
augur: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού augur, auguris, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο οιωνοσκόπος.
de: πρόθεση + αφαιρετική = για.
hac: αφαιρετική ενικού θηλυκού γένους της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό.
re: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού res, rei, ε΄ κλίση, θηλυκό = το πράγμα.
interrogatus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της μετοχής παρακειμένου παθητικής φωνής του ρήματος interrogo, interrogavi, interrogatum, interrogāre 1 = ερωτώ, ζητώ τη γνώμη κάποιου (στη Σύγκλητο).
sententiam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού sententia -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = η άποψη, η απόφαση [sententiam dico = λέγω επίσημα τη γνώμη μου, ψηφίζω στη Σύγκλητο].
dicere: απαρέμφατο ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέγω.
noluit: γ΄ενικό οριστικής παρακειμένου του ανωμάλου ρήματος nolo, nolui, - , nolle = δεν θέλω.
quin etiam: επιδοτικός σύνδεσμος = κι επιπλέον, ακόμη.
cum: χρονικός σύνδεσμος (ιστορικός – διηγηματικός) = όταν.
Sulla: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Sulla –ae, α΄ κλίση, αρσενικό = ο Σύλλας (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
minitans: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της μετοχής ενεστώτα του ρήματος minitor, minitatus sum, minitāri 1 αποθετικό = απειλώ.
ei: δοτική ενικού αρσενικού γένους της οριστικής – επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό.
instaret: γ΄ενικό υποτακτικής παρατατικού ενεργητικής φωνής του ρήματος insto, institi, -, instāre 1 = ασκώ πίεση (Μτχ. Μελ. instaturus, -a, -um).
dixit: γ΄ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέγω.
is: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της οριστικής – επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, ή, -ό.
Sullae: δοτική ενικού του ουσιαστικού Sulla –ae, α΄ κλίση, αρσενικό = ο Σύλλας.
licet: παραχωρητικός σύνδεσμος = ακόμα κι αν.
mihi: δοτική ενικού, α΄ πρόσωπο της προσωπικής αντωνυμίας ego = εγώ.
ostendas: β΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος ostendo, ostendi, ostentum / ostensum, ostendĕre 3 = δείχνω.
agmina: αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού agmen, agminis, γ΄ κλίση, ουδέτερο = το άγημα.
militum: γενική πληθυντικού του ουσιαστικού miles, militis, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο στρατιώτης.
quibus: αφαιρετική πληθυντικού ουδετέρου γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο.
curiam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού curia –ae, α΄ κλίση, θηλυκό = το Bουλευτήριο.
circumsedisti: β΄ ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος circumsedeo, circumsedi, circumsessum, circumsedēre 2 = περικυκλώνω.
licet: παραχωρητικός σύνδεσμος = ακόμα κι αν.
mortem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού mors, mortis γ΄ κλίση, θηλυκό = ο θάνατος.
miniteris: β΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα του ρήματος minitor, minitatus sum, minitāri 1 αποθετικό = απειλώ.
numquam: χρονικό επίρρημα = ποτέ.
tamen: αντιθετικός σύνδεσμος = όμως.
ego: ονομαστική ενικού, α΄ πρόσωπο προσωπικής αντωνυμίας ego = εγώ.
hostem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού hostis –is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
iudicabo: α΄ ενικό οριστικής μέλλοντα, ενεργητικής φωνής του ρήματος iudico, iudicavi, iudicatum, iudicāre 1 = κηρύσσω, κρίνω.
Μarium: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Marius –ii (i), β΄ κλίση, αρσενικό = ο Μάριος (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
etsi: εναντιωματικός σύνδεσμος = αν και.
senex: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού senex, senis, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο γέρος (ως επίθετο = γηραιός: Συγκριτικός: senior -ior -ius, Υπερθετικός: Δεν έχει).
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
corpore: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού corpus, corporis, γ΄ κλίση, ουδέτερο = το σώμα.
infirmo: αφαιρετική ενικού ουδετέρου γένους του επιθέτου infirmus, -a, -um β΄ κλίση = αδύναμος, -η, -ο. (Συγκριτικός: infirmior, -ior, -ius Υπερθετικός: infirmissimus, -a, -um)
sum: α΄ ενικό οριστικής ενεστώτα του ανωμάλου ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι.
semper: χρονικό επίρρημα = πάντοτε.
meminero: α΄ ενικό οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα του ελλειπτικού ρήματος memini, meminisse = θυμάμαι
urbem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού urbs, urbis γ΄ κλίση, θηλυκό = η πόλη.
Romam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Roma –ae, α΄ κλίση, θηλυκό = η Ρώμη (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
Italiam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Italia -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = η Ιταλία (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
a: πρόθεση + αφαιρετική = από.
Mario: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Marius –ii (i), β΄ κλίση, αρσενικό = ο Μάριος (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
conservatam esse: απαρέμφατο παρακειμένου παθητικής φωνής του ρήματος conservo, conservavi, conservatum, conservāre 1 = σώζω.
οccupata: αφαιρετική ενικού θηλυκού γένους της μετοχής παθητικού παρακειμένου του ρήματος occupo, occupavi, occupatum, occupāre 1 = καταλαμβάνω.
urbe: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού urbs, urbis, γ΄ κλίση, θηλυκό = η πόλη.
senatum: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού senatus -us, δ΄ κλίση, αρσενικό = η Σύγκλητος. Δοτική ενικού senatu και senatui (ως περιληπτικό όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
armatus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της μετοχής παθητικού παρακειμένου armatus, –a, –um, (από το ρήμα armo, 1) λειτουργεί ως επίθετο = ένοπλος, -η, -o.(Έχει μόνον υπερθετικό βαθμό: armatissimus, -a, -um, ο οποίος συναντάται σπάνια).
coegerat: γ΄ενικό οριστικής υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής του ρήματος cogo, coegi, coactum, cogĕre 3 = συγκαλώ.
ut: εδώ τελικός σύνδεσμος = για να.
C. Marius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού C. (:Gaius) Marius –ii(i), β΄ κλίση, αρσενικό = Γάιος Μάριος (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
quam: επίρρημα, επιτείνει την έννοια του υπερθετικού = όσο το δυνατόν.
celerrime: επίρρημα υπερθετικού βαθμού = πάρα πολύ γρήγορα, του επιθέτου γ΄ κλίσης celer, celeris, celere (οι άλλοι βαθμοί του επιρρήματος: θετικός: celeriter, συγκριτικός: celerius).
hostis: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού hostis –is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
iudicaretur: γ΄ενικό υποτακτικής παρατατικού παθητικής φωνής του ρήματος iudico, iudicavi, iudicatum, iudicāre 1 = κηρύσσω, κρίνω.
cuius: γενική ενικού αρσενικού γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο.
voluntati: δοτική ενικού του ουσιαστικού voluntas -atis, γ΄ κλίση, θηλυκό = θέληση.
nemo: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της αόριστης ουσιαστικής αντωνυμίας nemo, nihil = κανένας, τίποτε.
οbviam: τροπικό επίρρημα = αντίθετα.
ire: απαρέμφατο ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος eo, i(v)i, itum, īre = πηγαίνω [obviam eo + δοτική (voluntati) = αντιτίθεμαι, πηγαίνω αντίθετα (στη θέληση) κάποιου].
audebat: γ΄ενικό οριστικής παρατατικού του ρήματος audeo, ausus sum, audēre 2 ημιαποθετικό = τολμώ.
solus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους του αντωνυμικού επιθέτου solus, -a, -um = μόνος, -η, -ο. (γεν. solius, δοτ. soli)
Quintus: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Quintus -i, β΄ κλίση, αρσενικό = ο Κόιντος (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
Mucius: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Mucius –ii(i), β΄ κλίση, αρσενικό = ο Moύκιος (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
Scaevola: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Scaevola -ae, α΄ κλίση, αρσενικό = ο Σκαιόλας (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
augur: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού augur, auguris, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο οιωνοσκόπος.
de: πρόθεση + αφαιρετική = για.
hac: αφαιρετική ενικού θηλυκού γένους της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό.
re: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού res, rei, ε΄ κλίση, θηλυκό = το πράγμα.
interrogatus: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της μετοχής παρακειμένου παθητικής φωνής του ρήματος interrogo, interrogavi, interrogatum, interrogāre 1 = ερωτώ, ζητώ τη γνώμη κάποιου (στη Σύγκλητο).
sententiam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού sententia -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = η άποψη, η απόφαση [sententiam dico = λέγω επίσημα τη γνώμη μου, ψηφίζω στη Σύγκλητο].
dicere: απαρέμφατο ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέγω.
noluit: γ΄ενικό οριστικής παρακειμένου του ανωμάλου ρήματος nolo, nolui, - , nolle = δεν θέλω.
quin etiam: επιδοτικός σύνδεσμος = κι επιπλέον, ακόμη.
cum: χρονικός σύνδεσμος (ιστορικός – διηγηματικός) = όταν.
Sulla: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού Sulla –ae, α΄ κλίση, αρσενικό = ο Σύλλας (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό)
minitans: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της μετοχής ενεστώτα του ρήματος minitor, minitatus sum, minitāri 1 αποθετικό = απειλώ.
ei: δοτική ενικού αρσενικού γένους της οριστικής – επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό.
instaret: γ΄ενικό υποτακτικής παρατατικού ενεργητικής φωνής του ρήματος insto, institi, -, instāre 1 = ασκώ πίεση (Μτχ. Μελ. instaturus, -a, -um).
dixit: γ΄ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέγω.
is: ονομαστική ενικού αρσενικού γένους της οριστικής – επαναληπτικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, ή, -ό.
Sullae: δοτική ενικού του ουσιαστικού Sulla –ae, α΄ κλίση, αρσενικό = ο Σύλλας.
licet: παραχωρητικός σύνδεσμος = ακόμα κι αν.
mihi: δοτική ενικού, α΄ πρόσωπο της προσωπικής αντωνυμίας ego = εγώ.
ostendas: β΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος ostendo, ostendi, ostentum / ostensum, ostendĕre 3 = δείχνω.
agmina: αιτιατική πληθυντικού του ουσιαστικού agmen, agminis, γ΄ κλίση, ουδέτερο = το άγημα.
militum: γενική πληθυντικού του ουσιαστικού miles, militis, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο στρατιώτης.
quibus: αφαιρετική πληθυντικού ουδετέρου γένους της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod = ο οποίος, -α, -ο.
curiam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού curia –ae, α΄ κλίση, θηλυκό = το Bουλευτήριο.
circumsedisti: β΄ ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος circumsedeo, circumsedi, circumsessum, circumsedēre 2 = περικυκλώνω.
licet: παραχωρητικός σύνδεσμος = ακόμα κι αν.
mortem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού mors, mortis γ΄ κλίση, θηλυκό = ο θάνατος.
miniteris: β΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα του ρήματος minitor, minitatus sum, minitāri 1 αποθετικό = απειλώ.
numquam: χρονικό επίρρημα = ποτέ.
tamen: αντιθετικός σύνδεσμος = όμως.
ego: ονομαστική ενικού, α΄ πρόσωπο προσωπικής αντωνυμίας ego = εγώ.
hostem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού hostis –is, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο εχθρός.
iudicabo: α΄ ενικό οριστικής μέλλοντα, ενεργητικής φωνής του ρήματος iudico, iudicavi, iudicatum, iudicāre 1 = κηρύσσω, κρίνω.
Μarium: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Marius –ii (i), β΄ κλίση, αρσενικό = ο Μάριος (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
etsi: εναντιωματικός σύνδεσμος = αν και.
senex: ονομαστική ενικού του ουσιαστικού senex, senis, γ΄ κλίση, αρσενικό = ο γέρος (ως επίθετο = γηραιός: Συγκριτικός: senior -ior -ius, Υπερθετικός: Δεν έχει).
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
corpore: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού corpus, corporis, γ΄ κλίση, ουδέτερο = το σώμα.
infirmo: αφαιρετική ενικού ουδετέρου γένους του επιθέτου infirmus, -a, -um β΄ κλίση = αδύναμος, -η, -ο. (Συγκριτικός: infirmior, -ior, -ius Υπερθετικός: infirmissimus, -a, -um)
sum: α΄ ενικό οριστικής ενεστώτα του ανωμάλου ρήματος sum, fui, -, esse = είμαι.
semper: χρονικό επίρρημα = πάντοτε.
meminero: α΄ ενικό οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα του ελλειπτικού ρήματος memini, meminisse = θυμάμαι
urbem: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού urbs, urbis γ΄ κλίση, θηλυκό = η πόλη.
Romam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Roma –ae, α΄ κλίση, θηλυκό = η Ρώμη (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και.
Italiam: αιτιατική ενικού του ουσιαστικού Italia -ae, α΄ κλίση, θηλυκό = η Ιταλία (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
a: πρόθεση + αφαιρετική = από.
Mario: αφαιρετική ενικού του ουσιαστικού Marius –ii (i), β΄ κλίση, αρσενικό = ο Μάριος (ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό).
conservatam esse: απαρέμφατο παρακειμένου παθητικής φωνής του ρήματος conservo, conservavi, conservatum, conservāre 1 = σώζω.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ TΑΞΙΝΟΜΗΜΕΝΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
|
A΄ κλίση
|
|
Sulla -ae:
αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
Scaevola -ae: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό) sententia -ae: θηλυκό curia -ae: θηλυκό Roma -ae: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό) Italia -ae: θηλυκό (δεν έχει πληθυντικό) |
|
Β΄ κλίση
|
|
Marius
-ii(i): αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό)
Quintus -i: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό) Mucius -ii(i): αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό) |
|
Γ΄ κλίση
|
|
urbs,
urbis: θηλυκό
hostis -is: αρσενικό voluntas -atis: θηλυκό augur -uris: αρσενικό agmen -inis: ουδέτερο miles -itis: αρσενικό mors, mortis: θηλυκό senex, senis: αρσενικό (γενική πληθυντικού σε -um) corpus -oris: ουδέτερο |
|
Δ΄ κλίση
|
|
senatus
-us: αρσενικό
|
|
Ε΄ κλίση
|
|
res, rei:
θηλυκό
|
ΕΠΙΘΕΤΑ
|
Β΄ κλίση
|
|
armatus,
-a, -um (Συγκριτικός: Δεν έχει. Υπερθετικός: armatissimus, -a, -um)
solus, -a, -um (αντωνυμικό) infirmus, -a, -um (Συγκριτικός: infirmior, -ior, -ius. Υπερθετικός: infirmissimus, -a, -um) |
|
Γ΄ κλίση
|
|
senex,
senis = (Συγκριτικός: senior, -ior, -ius. Υπερθετικός: Δεν έχει)
|
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
|
qui, quae,
quod (αναφορική)
nemo, nihil (αόριστη ουσιαστική) hic, haec, hoc (δεικτική) is, ea, id (οριστική - επαναληπτική) ego (προσωπική - α΄ πρόσωπο) |
ΡΗΜΑΤΑ
|
1η Συζυγία
|
|
οccupo,
occupavi, occupatum, occupāre
iudico, iudicavi, iudicatum, iudicāre interrogo, interrogavi, interrogatum, interrogāre minitor, minitatus sum, minitāri αποθετικό conservο, conservavi, conservatum, conservāre insto, institi, -, instāre (Μτχ. Μελ. instaturus, -a, -um) |
|
2η Συζυγία
|
|
audeo,
ausus sum, audēre ημιαποθετικό
circumsedeo, circumsedi, circumsessum, circumsedēre |
|
3η Συζυγία
|
|
cogo,
coegi, coactum, cogĕre
dico, dixi, dictum, dicĕre ostendo, ostendi, ostensum / ostentum, ostendĕre |
ΑΝΩΜΑΛΑ
ΡΗΜΑΤΑ
|
eo, ivi
(ii), itum, īre
abeo, abivi (abii), abitum, abīre sum, fui, -, esse possum, potui, -, posse nolo, nolui, -, nolle |
ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΑ
ΡΗΜΑΤΑ
|
memini,
meminisse
|
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
|
quam
celeriter (Συγκριτικός: celerius, Υπερθετικός: celerrime) obviam numquam semper |
ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
|
de +
αφαιρετική
a(b) + αφαιρετική |
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
|
ut
(τελικός)
cum (χρονικός, ιστορικός - διηγηματικός) licet (παραχωρητικός) etsi (εναντιωματικός) quin etiam (επιδοτικός) tamen (αντιθετικός) et (συμπλεκτικός) |
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
|
Sulla,
occupata urbe, senatum armatus coegerat: Κύρια πρόταση κρίσεως εκφέρεται με οριστική και
δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
|
|
coegerat: Ρήμα.
Sulla: Υποκείμενο ρήματος. armatus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο coegerat. senatum: Αντικείμενο του ρήματος. occupata urbe: επιρρηματική χρονική μετοχή, ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτη, δηλώνει το προτερόχρονο. (occupata: χρονικη μετοχή, urbe: Υποκείμενο μετοχής) Ανάλυση: cum Sulla occupavisset urbem / postquam, ubi, ut Sulla occupavit urbem. |
|
ut C.
Marius quam celerrime hostis iudicaretur: δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση ως
επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με
ρήμα το coegerat, εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ut γιατί είναι καταφατική,
εκφέρεται με υποτακτική, γιατί το περιεχόμενό της είναι κάτι το επιθυμητό και
συγκεκριμένα με υποτακτική παρατατικού (iudicaretur) γιατί εξαρτάται από ρήμα
ιστορικού χρόνου (coegerat). Ισχύει ιδιομορφία στην ακολουθία χρόνων,
συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα: ο σκοπός είναι ιδωμένος τη στιγμή
που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής
πραγματοποίησης του.
|
|
iudicaretur: Ρήμα.
C. Marius: Υποκείμενο ρήματος. hostis: Κατηγορούμενο στο υποκείμενο. celerrime: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο iudicaretur. quam: επίρρημα με επιτατική σημασία (συνοδεύει το celerrime και επιτείνει τη σημασία του, πρβλ. το ὡς τάχιστα της αρχαίας ελληνικής). |
|
Cuius
voluntati nemo obviam ire audebat: Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και
δηλώνει το πραγματικό γεγονός. Στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου η αναφορική
αντωνυμία (εδώ cuius) ισοδυναμεί με δεικτική και εισάγει κύρια πρόταση.
|
|
audebat: Ρήμα.
nemo: Υποκείμενο ρήματος. ire: Αντικείμενο ρήματος, τελικό απαρέμφατο. nemo: Υποκείμενο απαρεμφάτου, ταυτοπροσωπία. obviam: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ire (εδώ έχουμε περίφραση obviam ire + δοτ). voluntati: αντικείμενο στην έκφραση obviam ire ή δοτική αντικειμενική από το obviam cuius: γενική υποκειμενική στο voluntati |
|
solus
Quintus Mucius Scaevola augur de hac re interrogatus sententiam dicere
noluit: Κύρια
πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
|
|
noluit: Ρήμα.
Quintus Mucius Scaevola: Υποκείμενο ρήματος. solus: ομοιόπτωτος, κατηγορηματικός προσδιορισμός στο Quintus Mucius Scaevola. augur: ομοιόπτωτος προσδιορισμός, παράθεση στο Quintus Mucius Scaevola. dicere: Αντικείμενο ρήματος, τελικό απαρέμφατο. Quintus Mucius Scaevola: Υποκείμενο απαρεμφάτου, ταυτοπροσωπία. sententiam: Αντικείμενο απαρεμφάτου. interrogatus: χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. de re: εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς στο interrogatus. hac: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο re. |
|
Quin
etiam…, dixit is Sullae: Kύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και
δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
|
|
dixit: Ρήμα.
is: Υποκείμενο ρήματος. Sullae: Αντικείμενο ρήματος. |
|
cum Sulla
minitans ei instaret: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση που
λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της
κύριας πρότασης με ρήμα το dixit˙ εισάγεται με τον ιστορικό / διηγηματικό
σύνδεσμο cum (υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας και δευτερεύουσας˙
δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους˙ είναι φανερός εδώ ο
ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου της υποτακτικής). Εκφέρεται με υποτακτική
παρατατικού (instaret), γιατί εξαρτάται από το ρήμα της κύριας (dixit) που
είναι ιστορικός χρόνος και εκφράζει το σύγχρονο στο παρελθόν.
|
|
instaret: Ρήμα.
Sulla: Υποκείμενο ρήματος. ei: Αντικείμενο ρήματος. minitans: Τροπική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος Sulla. |
|
«Licet
mihi ostendas agmina militum: Δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση, εκφράζει μια
υποθετική κατάσταση που, κι αν δεχτούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το
περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Εισάγεται με τον παραχωρητικό σύνδεσμο
licet, εκφέρεται με υποτακτική και συγκεκριμένα με υποτακτική ενεστώτα
(ostendas), γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (iudicabo) και δηλώνει
το σύγχρονο στο παρόν. Στην κύρια πρόταση υπάρχει το tamen.
|
|
ostendas: Ρήμα.
(tu): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος. agmina: άμεσο αντικείμενο ρήματος. mihi: έμμεσο αντικείμενο ρήματος. militum: γενική περιεχομένου στο agmina. |
|
quibus
curiam circumsedisti: Δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στο
agmina, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quibus, εκφέρεται με οριστική,
γιατί δηλώνει το πραγματικό και συγκεκριμένα με οριστική παρακειμένου
(circumsedisti) γιατί δηλώνει το προτερόχρονο.
|
|
circumsedisti: Ρήμα.
(tu): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος. curiam: αντικείμενο ρήματος. quibus: αφαιρετική του μέσου στο circumsedisti. |
Στην ημιπερίοδο που μόλις συντάξαμε διαπιστώνουμε ότι έχουμε δύο δευτερεύουσες προτάσεις. Θα εννοήσουμε ως κύρια την πρόταση «numquam tamen ego hostem iudicabo Marium», που παρατίθεται στην επόμενη δευτ. παραχωρητική πρόταση, ενώ θα έχουμε υπ’ όψιν μας ότι παρατίθενται οι δύο παραχωρητικές προτάσεις για λόγους έμφασης.
|
licet
mortem miniteris:
Δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση, εκφράζει μια υποθετική κατάσταση που, κι
αν δεχτούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
Εισάγεται με τον παραχωρητικό σύνδεσμο licet, εκφέρεται με υποτακτική και
συγκεκριμένα με υποτακτική ενεστώτα (miniteris), γιατί εξαρτάται από ρήμα
αρκτικού χρόνου (iudicabo) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν. Στην κύρια
πρόταση υπάρχει το tamen.
|
|
miniteris: Ρήμα.
(tu): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος. mortem: Αντικείμενο ρήματος. |
|
numquam
tamen ego hostem iudicabo Marium: Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και
δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
|
|
iudicabo: Ρήμα.
ego: Υποκείμενο ρήματος. Marium: Αντικείμενο ρήματος. hostem: Κατηγορούμενο στο Marium. numquam: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου |
|
Etsi senex
et corpore infirmo sum: Δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση η
οποία εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο
της κύριας πρότασης. Εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi, εκφέρεται
με οριστική και συγκεκριμένα με οριστική ενστώτα (sum), γιατί αναφέρεται στο
παρόν.
|
|
sum: Ρήμα.
(ego): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος. senex: κατηγορούμενο στο εννοούμενο ego. corpore: αφαιρετική κατηγορηματική της ιδιότητας. infirmo: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο corpore. |
|
semper
tamen meminero urbem Romam et Italiam a Mario conservatam esse: Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται
με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
|
|
meminero: Ρήμα.
(ego): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος. conservatam esse: Αντικείμενο ρήματος, ειδικό απαρέμφατο. urbem et Italiam: Υποκείμενα απαρεμφάτου, ετεροπροσωπία. Romam: ομοιόπτωτος προσδιορισμός, επεξήγηση στο urbem. a Mario: εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στο conservatam esse (εμπρόθετο, γιατί είναι έμψυχο). semper: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο meminero. |
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.Να μεταφερθούν οι παρακάτω τύποι
στις πτώσεις που ζητούνται για τον καθένα:
senatum: αφαιρετική ενικού
nemo: δοτική ενικού
augur: αιτιατική πληθυντικού
re: αφαιρετική πληθυντικού
mihi: ιδια πτώση στον άλλο αριθμό
agmen: ονομαστική πληθυντικού
mortem: γενική ενικού
senex: γενική πληθυντικού
infirmo: αιτιατική πληθυντικού του ίδιου γένους
urbs: γενική πληθυντικού
senatum: αφαιρετική ενικού
nemo: δοτική ενικού
augur: αιτιατική πληθυντικού
re: αφαιρετική πληθυντικού
mihi: ιδια πτώση στον άλλο αριθμό
agmen: ονομαστική πληθυντικού
mortem: γενική ενικού
senex: γενική πληθυντικού
infirmo: αιτιατική πληθυντικού του ίδιου γένους
urbs: γενική πληθυντικού
2. Να μεταφερθούν οι παρακάτω
ρηματικοί τύποι στον τύπο που σας ζητείται για τον καθένα, στη φωνή που βρίσκονται:
coegerat: το ίδιο πρόσωπο στην υποτακτική του μέλλοντα
iudicaretur: ο ίδιος τύπος στην υποτακτική του ενεστώτα
ire: μετοχή ενεστώτα αρσενικού γένους γενική ενικού
interrogatus: γ΄ ενικό οριστικής υπερσυντελίκου
dicere: β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα
instaret: γ΄ πληθυντικό υποτακτικής μέλλοντα
ostendas: β΄ πληθυντικό οριστικής παρακειμένου
circumsedisti: β΄ ενικό υποτακτικής παρατατικού
iudicabo: γ΄ πληθυντικό οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα
conservatam esse: απαρέμφατο συντελεσμένου μέλλοντα
3. minitans, audebat: να γράψετε τους ονοματικούς τύπους των ρημάτων.
coegerat: το ίδιο πρόσωπο στην υποτακτική του μέλλοντα
iudicaretur: ο ίδιος τύπος στην υποτακτική του ενεστώτα
ire: μετοχή ενεστώτα αρσενικού γένους γενική ενικού
interrogatus: γ΄ ενικό οριστικής υπερσυντελίκου
dicere: β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα
instaret: γ΄ πληθυντικό υποτακτικής μέλλοντα
ostendas: β΄ πληθυντικό οριστικής παρακειμένου
circumsedisti: β΄ ενικό υποτακτικής παρατατικού
iudicabo: γ΄ πληθυντικό οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα
conservatam esse: απαρέμφατο συντελεσμένου μέλλοντα
3. minitans, audebat: να γράψετε τους ονοματικούς τύπους των ρημάτων.
4.numquam
tamen ego hostem iudicabo Marium: να μεταφερθεί στην παθητική φωνή.
5. interrogatus:
η χρονική μετοχή να μετατραπεί σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση.
6. numquam
ego … Marium: Να μετατραπεί ο ευθύς λόγος σε πλάγιο με εξάρτηση από το: Q.M.
Scaevola dicit
6. semper
tamen… conservatam esse: Να μετατραπεί ο πλάγιος λόγος σε ευθύ
7. ut C.
Marius… iudicaretur: α) να μεταφερθεί στην ενεργητική φωνή β) η νέα τελική
πρόταση να μεταφερθεί σε άλλα είδη του σκοπού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου